Yerden (Döşemeden) Isıtma Nedir? Yerden Isıtma Neden Önemlidir? Yerden Isıtmanın Tarihi ile Avantaj ve Dezavantajları Nelerdir? Yerden Isıtma Nasıl Yapılır?
- Oğuzhan ÇALIŞIR
- Sep 16, 2024
- 7 min read
Updated: Mar 17
Yazar: Makine Mühendisi Dr. Oğuzhan ÇALIŞIR
Yerden (Döşemeden) Isıtma Nedir? Tarihsel Gelişimi Nasıl Olmuştur?
Yerden ısıtma sistemi en basit anlatımıyla, döşeme içine yerleştirilen sıcak borularla ortamın ısıtılmasıdır. Ana mantığı; yüzey alanını genişletip, sıcaklık farkını düşürerek daha az enerji harcamak ve daha konforlu ısı dağılımı sağlamak olan yerden ısıtma sistemi, döşeme altına yerleştirilen borulardaki (sulu sistem) ya da kablolardaki (elektrikli sistem) ısının, döşeme yüzeyinden iç ortama verilerek mekânın ısıtılmasıdır (Şekil-1). Bu sistemler son yıllarda klasik sistemlere alternatif olarak yaygın kullanıma sahiptir. En doğal kullanımı eski çağlarda uzak doğu ülkelerinde ve daha sonra Roma'da hamamların ısıtılmasıyla ortaya çıkmıştır. Hamam ısıtmanın en yaygın örnekleri Anadolu'da görülmektedir. Günümüzde hamam, konut, camii, hangar, spor salonları vb. yapılarda yaygın olarak kullanılmaktadır.
Şekil-1. Yerden (Döşemeden) Isıtma Sistemi Çalışma Prensibi
Yerden Isıtmanın Önemi
Avrupa'da 1970'li yıllardan beri hem konutlarda hem de endüstriyel yapılarda uygulanan yerden ısıtma sistemleri ülkemizde bilinirliği artan ve yükselen bir değer olarak karşımıza çıkıyor.
Enerji verimliliği günümüzde devletlerin enerji politikası haline geliyor. Bu politika özünde enerji kayıplarını önlemeyi, mevcut enerjiyi verimli kullanmayı ve yeni enerjiyi verimli şekilde üretmeyi hedefliyor. Ülkemizde de enerji verimliliğini teşvik etmek amacıyla oluşturulmuş yasalar söz konusu. Yerden ısıtma sistemleri; kullanıcılarına enerjiyi verimli şekilde kullanarak ısınma imkânını sunuyor.
Konutların toplam enerji ihtiyacının %70–%75'lik kısmının ısıtmaya ayrıldığı düşünüldüğünde burada sağlanacak bir tasarrufun en büyük getiriyi sağlayacağı anlaşılıyor.
Yerden Isıtmanın Avantajları Nelerdir?
Yerden ısıtma sistemi enerji tasarrufu sağlar
Yerden ısıtma ve geleneksel radyatör sistemlerinin ısı transfer prensipleri arasında temel farklılıklar bulunmaktadır. Radyatör uygulamalarında ısı transferinin büyük bölümü konveksiyon, yani havanın ısıtılarak mahal içerisinde taşınması ile gerçekleştirilirken; yerden ısıtma sistemlerinde transferin büyük kısmı radyasyon, yani ışınım ile gerçekleştirilir (Şekil-2). Diğer yandan radyatör sistemlerinde uygun oda sıcaklığını sağlayabilmek için kazan suyu sıcaklığının 70-80ºC'ye ulaşması gerekirken, yerden ısıtma sisteminde kazan suyu sıcaklığı maksimum 50ºC olmalıdır, zira radyatör ile ısıtmada, radyatör panellerinin sıcaklığı 55-60ºC'ye kadar ulaşırken, yerden ısıtma sistemlerinde konforlu bir ısınma için zemin sıcaklığı 24-29ºC'dir. Radyatör uygulamalarında havanın taşınması söz konusu olduğundan ve hava hareketinin konfor sıcaklığını yükseltmesi sebebi ile hedeflenen mahal sıcaklıkları yerden ısıtma sistemi ile hedeflenen sıcaklıktan 1-2ºC daha yüksek olmaktadır. Bu sıcaklık farklı sağladığı yıllık %6-10 enerji tasarrufu sebebi ile küçümsenmemelidir.
Şekil-2. Yerden Isıtmada Işınım ile Isıtma
Yerden Isıtma Konforlu Isınma Sağlar
Mekan içerisindeki sıcaklığın hem yatay, hem de dikey eksende homojen dağılması sayesinde konforlu bir ortam sağlar (Şekil-3). Odanın her yanı eşit ısınır. Radyatör sisteminde yaşanan; peteklere yakın yerlerin sıcak, uzak yerlerin serin olması problemi yoktur. Yerden ısıtma sistemlerinde elde edilen sıcaklık dağılımı grafiğinin, ideal dağılıma çok daha yakın olduğu görülmektedir. Özel kolektör sistemleri ve oda termostatlarıyla birlikte, arzunuza göre, evinizi ister komple, ister kat, isterseniz de oda bazında sıcaklığını kontrol edebilir, istediğiniz sıcaklık değerlerine ayarlayabilirsiniz. Zamanlama modülü ile evde olmadığınız zamanlarda sıcaklıkları düşürür, eve dönüşünüzden evvel mekan sıcaklığının istenen noktaya ulaşmasını sağlayabilirsiniz.
Şekil-3. Yerden Isıtmada Konfor
Yerden Isıtma Çevre Dostudur
Yerden ısıtma uygulamaları söz konusu düşük sıcaklıklar sayesinde enerji tasarrufu sağlarken, yer ısısı ve güneş enerjisi gibi yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanan enerji verimli sistemler ile de kolayca kombine edilebilir. Yenilenebilir enerjili sistemlerin tamamen doğal kaynaklardan yararlanırken kullanıcısına doğal gaz ve mazot gibi fosil yakıtların fiyat değişimlerinden bağımsızlık sağlar. Aynı zamanda karbon salınımını azaltarak çevrenin korunmasına da katkıda bulunuyorlar.
Yerden Isıtma Sağlıklı mıdır? Yerden Isıtma Toz Yapar mı?
Yerden ısıtma sistemi sağlıklıdır. Yerden ısıtma, %50 oranında radyant (ışınım) bir ısıtmaya sahip olduğundan ısınma sırasında bir hava hareketi oluşturmaz. Bu hem insanın konforunu olumlu yönde etkiler hem de yüzeydeki tozların havaya kalkarak solunmasına, duvara, tül ve perdelere ve tavana yapışıp kirli bir görünüm oluşturmasına müsaade etmez. Mekan içerisinde uçuşan tozların sebebi ortamdaki hava akımıdır. Hava akımının ise sebebi, mekandaki sıcak hava ile soğuk havanın yer değiştirmesidir. Yani ortamdaki sıcaklık farkı ne kadar çok olursa, uçuşan toz miktarı da artacaktır. Yerden Isıtma Sisteminde mekan içerisindeki sıcaklık farkları radyatör sistemi ile karşılaştırıldığında çok daha düşük olduğundan, oluşacak toz da bu oranda az olacaktır. Günlük yaşamdan da bilinmektedir ki radyatörlerin bulunduğu camların perdeleri islenir. Bunun sebebi radyatörlerin ortamla aralarındaki sıcaklık farkının sebep olduğu hava hareketleridir (Şekil-4).
Şekil-4. Yerden ısıtma ile radyatörlü ısıtmanın karşılaştırması
Yerden Isıtma Estetiktir ve Güvenlidir
Yerden ısıtma sistemleri döşemenin altında kaldıkları için mekanların dilendiğince dekore edilmesine imkan tanır. Herhangi bir alan ya da hacim kaybına sebebiyet vermediği gibi, göze hoş gelmeyen radyatör panellerini saklamak için de harcanacak zaman va paradan da tasarruf sağlar. Özellikle çocuklar için sakatlanma ve kaza riski doğuran radyatör panellerinin olmaması önemli bir avantajdır.
Yerden Isıtma Varis Yapar mı?
Günümüz standartlarına göre ve doğru bir şekilde uygulanmaları durumunda yerden ısıtma sistemlerinin insan sağlığına herhangi bir zararları bulunmamaktadır. TS EN 1264 yerden ısıtma uygulamalarında genel alanların sıcaklıklarını 29ºC ile sınırlandırmıştır. İnsanın sahip olduğu ortalama 37ºC'lik vücut sıcaklığı ve 33ºC'lik ayak sıcaklığı göz önünde bulundurulduğunda 29ºC mertebesinde bir zeminin bacak damarlarında bir genişlemeye sebep olup varis meydana getirmeleri mümkün değildir.
Yerden ısıtma sistemleri ve uygulamaları hakkında yeterli bilgisi olmayan kimselerin, radyatör sistemi için yapılmış kazanları yerden ısıtmada aynen kullanıp, zemin sıcaklığını çok yüksek (>37ºC) seviyelere ulaştırmaları nedeniyle, zaman içinde bu tür bir yanlış önyargı oluşmuştur.
Yüksek hacimli mahallerde uygulanabilir Yerden ısıtma sistemleri tüm zeminden yukarı doğru homojen bir ısı dağılımı sağladıkları ve yaşam mahallerini ısıttıkları için yüksek hacimli mahallerde (cami, kilise, havalimanı, lobiler vb.) kullanıma son derece uygundurlar. Radyatör uygulamalarında ise artan yüksekliğe paralel olarak hava hareketlerinin ortamın ısınması üzerindeki olumsuz etkileri büyüyecek ve önemli bir dezavantaj oluşturacaktır.
Yerden Isıtma Sisteminde Çok Farklı Uygulama Seçeneği Vardır
Yerden ısıtma sistemlerinin duvardan veya tavandan uygulamaları söz konusudur. Duvarda yapılan uygulamalar ıslak yani sıvalı uygulamalar olabildikleri gibi, plakalar içinde yapılmış hazır uygulamalar da söz konusudur. Hamam ısıtmaları yerden uygulandığı gibi duvardan da uygulanmaktadır.
Asma tavanlarda yapılan uygulamalar ise asma alçıpan plakaların içinde döşenmiş hazır modüllerle gerçekleştirilmektedir.
Bunun dışında hangarlar, depolar, fabrikalar gibi alanlarda uygulanan endüstriyel yerden ısıtma, beton ısısı kontrolü sistemi, futbol sahalarının buzlanmasını engellemek için uygulanan çim saha yerden ısıtma, açık alan yerden ısıtma ve buz pateni soğutma literatürde sıkça karşılaşılan diğer uygulamalardır.
Yerden Isıtmanın Dezavantajları Nelerdir?
Yerden ısıtma sistemleri düşük sıcaklı ısıtma sistemleridir (30-50ºC). Düşük sıcaklıklı ısıtma sistemleri enerji tasarrufu sağlar. Bunun yanında ilk ısınmaları yavaş olduğu için geç rejime girmektedirler.
Yerden ısıtma sistemine sahip tüketiciler sistemi kapatmadan düşük ayarda sürekli sistemi çalıştırmaları doğru bir yaklaşım olacaktır.
Bunun yanında yerden ısıtma sistemlerinin ilk yatırım maliyetleri panel radyatörlü ısıtma sistemlerine göre biraz daha yüksektir. Ancak alüminyum radyatörlü ısıtma sistemlerine göre bu fark neredeyse yok gibidir.
Yerden Isıtma Nasıl Yapılır yada Nasıl Yapılmalıdır?
Yerden ısıtma sistemi diğer ısıtma sistemlerinde olduğu gibi uzman ekiplerce yapılmalıdır. Ancak diğer konvansiyonel ısıtma sistemlerine kıyasla daha profesyonel bir yaklaşımla uygulanmalıdır. Çünkü yerden ısıtma sistemleri diğer sistemlere kıyasla daha karmaşık hesaplama yöntemine ve daha ustalıkla uygulanmaya ihtiyaç duyarlar. Bu sebeple gerek hesaplanması gerekse uygulanmasına ayrıca özen gösterilmeli ehil olmayan firma ve ustalara uygulama yaptırılmamalıdır. Aşağıda profesyonel bir şekilde yerden ısıtma sisteminin uygulama adımları sırasıyla listelenmiştir.
Yerden Isıtma Sistemi Projelendirmesi
Yerden ısıtma uygulamasına geçilmeden evvel ilk yapılması gereken, profesyonel mühendislerce işin projesinin çizilmesidir.
Bilgisayar ortamında dwg formatında müşteriden mimari proje istenerek işe başlanır. Gelen mimari proje incelendikten sonra projeye sonradan ilave olabilecek alanların olup olmadığı proje sahibine sorulur. Herhangi bir ilave yoksa mimari proje esas alınarak işe projeye başlanır. Eğer ilave edilecek alanlar varsa tasarıma buna göre devam edilir. Proje çizimine başlamadan evvel müşteriye sorulması gereken en önemli sorulardan biri de kolektör yerleridir. Kolektörün konulacağı yer çok önemlidir. Çünkü kolektör yeri değişirse tüm proje değişeceğinden bu durum işin en başında belirlenmelidir. Müşteri bu konuda bilgi sahibi olmayabilir. Bu durumda proje mimarına veya varsa iç mimari gruba kolektör yeri sorulabilir. Herhangi bir cevap alınamadığı durumda tasarım mühendisi olabilecek en mantıklı yere kolektörü yerleştirerek çizimi ona göre yapar. Şekil-6' da örnek bir villa projesinin yerden ısıtması çizilmiş bir kat planı gösterilmiştir.
Şekil-6. Örnek bir yerden ısıtma projesi
Yerden Isıtma Kenar Bandının Çekilmesi
Yerden ısıtma kenar bandının görevi, şap atıldıktan sonra sistemin çalışmaya başlamasıyla birlikte her madde gibi ısınıp genleşen şapın esnekliğini sağlamaktır. Bu sayede döşeme üstündeki parke, seramik veya doğal taş gibi malzemelerin zarar görerek yerinden oynamasının önüne geçilir. Kenar bandı aynı zamanda şapın kenar bölgelerinden gerçekleşen ısı kaybını da önler. Yapışkanlı ve yapışkansız olmak üzere iki çeşidi vardır ancak malzeme içeriği olarak hiç farkı yoktur. Yapışkanlı modeller duvara daha kolay yapışarak uygulama kolaylığı sağlar. Yağışkansız modeller ise duvara zımba vb. bir maddeyle duvara tutturulur. Her iki modelin kullanılmasında herhangi bir fark yoktur. Kenar bandı (Şekil-7) ısıtma yapılacak mahalin etrafına tüm duvarlara yapılması gerekmektedir. Malzemeden kısarak sadece dış duvarlara uygulanması bir hatadır ve zannedildiği seviyede bir faydası da yoktur.
Şekil-7. Yerden Isıtma Kenar İzolasyon Bandı
Yerden Isıtma Straforunun Serilmesi
Yerden ısıtma straforunun en önemli değeri dansitesi yani yoğunluğudur. Düşük yoğunluklu straforlar döşeme esnasında hem ciddi derecede ezilir hem de kırılarak parçalanır. Parçalanan ve ezilen straforlar boru tutma ve yalıtım özelliğini kaybeder. Buda yanlış bir uygulama yapılması anlamına gelir. Bu sebeple yerden ısıtma straforunun minumum 26 dansite veya 28-30 dansite olması gerekmektedir. Yüksek yoğunluklu straforlar boruların kolayca döşenmesine olanak sağlayacak şekilde tasarlanmıştır ve zeminde homojen bir dağılım sağlar. 40-45 mm yüksekliğe sahip olan bu ürün, alt kata ısı kaybını önlemeye yardımcı olarak mekanınızı sıcak ve konforlu tutar. Her panel yaklaşık 60x100 veya 60x120 cm ölçülerindedir ve ısıtma ihtiyaçlarınız için yeterli kapsama alanı sağlar. Strafor (Şekil-8) döşerken dikkat edilmesi gereken diğer önemli husus, zeminin tesviyesinin yapılmasıdır. Şap, sıva, alçı vb. maddelerle biriken pütürlü yüzeyler yüksek dansiteli ürünlerin bile kırılmasına yol açar. Bu sebeple yerden ısıtmaya başlamadan evvel zeminin tesviye şapıyla düzeltilmesi ve yeterince kuruması beklenmelidir.
Şekil-8. Mantar Başlı Yerden Isıtma Straforu
Yerden Isıtma Kollektör Dolabının Montajı
Yerden ısıtma kollektör dolabının sıva altı (Şekil-9) veya sıva üstü olmak üzere iki farklı tipi vardır. Genellikle sıva altı olan ve duvara gömülebilen tipi kullanılır. Ancak duvara gömmenin mümkün olmadığı durumlarda sıva üstü dolaplarda kullanılabilir. Kollektör dolabının görevi kollektörün rahatça monte edilmesini ve aynı zamanda gizlenmesini sağlamaktır. Ayrıca oda termostat bağlantılarının kendi içinde monte edilmesine de olanak sağlar. Dolabın kapağının kolayca açılabilmesi ve mümkün olduğunca kalın sactan yapılması ezilmemesi ve zarar görmemesi bakımından önemlidir. Kenar çıtası duvarla hem yüz olmasını ve estetik görünmesini sağladığı için kenar çıtasının ve çerçevesinin ergonomik olması önemlidir.
Şekil-9. Yerden Isıtma Kollektör Dolabı
Yerden Isıtma Kollektörünün Montajı
Yerden ısıtma kollektörü paslanmaz çelik ve debi göstergeli olmalıdır (Şekil-10). Radyatörlü sistemlerde kullanılan krom kaplamalı pirinç ve debi göstergesiz kollektörler yerden ısıtmada kullanılmaz. Çünkü sistem devreye alındıktan ve su basıldıktan sonra hangi hatta hava olduğu ve ısıtıp ısıtmadığı ancak debi göstergeli kollektörle yapılabilir. Ayrıca reglaj ayarı da debi göstergeli kollektörlerde yapılabilir. Kollektör üzerinde otomatik veya manuel hava alma purjörleri bulunmalıdır. Ayrıca kollektör asma kelepçeleri kollektör üzerinde olmalıdır. Eğer yoksa sonradan satın alarak ilave yapabilirsiniz ancak buda size ek bir maliyet getirecektir. Kollektör montajı dolap montajından sonrada yapılabileceği gibi en son işlem olarak da yapılabilir. Çünkü şantiye sahasında iyi korunmazsa kollektörler kirlenebilmekte veya zarar görebilmektedir.
Şekil-10. Paslanmaz debi göstergeli yerden ısıtma kollektörü
Boru Bağlantı Rekorlarının Montajı
Yerden ısıtma boru bağlantı rekorları (Şekil-11) boru ile kollektörün birbirine bağlanmasını sağlayan bağlantı parçalarıdır. Kollektör montajından sonra boru rekorla bağlanarak döşeme işine geçilir. Eğer kollektör işin en sonunda monte edilmeye karar verildiyse rekorlarda en son takılmalıdır.
Şekil-11. Boru Bağlantı Rekoru
🌱 Eğer siz de enerji tasarrufu yapmak, çevreye duyarlı bir sistemine sahip olmak ve uzun vadeli konfor sağlamak istiyorsanız, bizi tercih edin!
📞 Doğa dostu, enerji verimli ve sürdürülebilir bir sisteme sahip olmak için bizimle iletişime geçin! 🌿♻️
📞 Bize Ulaşın: +90 532 300 50 69
📩 E-posta: oguzhan@ocmenergy.com